spokój

1. Dać komuś (święty) spokój «przestać się wtrącać do kogoś, nie przeszkadzać komuś, nie niepokoić kogoś»: (...) dajcie mi święty spokój, sami sobie właźcie do zimnej wody, jeśli wola, a mnie nie zawracajcie głowy. Z. Żurakowska, Jutro.

2. Dać sobie spokój z kimś, z czymś «przestać się kimś lub czymś przejmować, zrezygnować z kogoś, czegoś, zaniechać czegoś»: Największe kryzysy małżeńskie przechodziliśmy z powodu brudnych naczyń. Na szczęście daliśmy sobie z tym spokój. Harmonię osiągnęliśmy, wzajemnie sobie ustępując (...). Viva 1/2000.

3. Dla świętego spokoju «wyrażenie oznaczające, że ktoś coś robi tylko dlatego, żeby się nie narażać na coś przykrego, żeby uniknąć konfliktów, sporów, zdenerwowania»: Wśród mniejszości nadal silne jest poczucie wyobcowania. Wielu, dla świętego spokoju, zadeklaruje narodowość polską (...). ŻW 18/02/2002.

4. Ktoś, coś nie daje komuś spokoju «ktoś, coś sprawia komuś kłopot, stanowi powód do zmartwień, nęka, gnębi kogoś»: Długo rozważał jakąś upartą myśl, która nie dawała mu spokoju. K. Makuszyński, Szatan.

5. Mieć (święty) spokój «nie mieć powodu do niepokoju, do zmartwienia, zdenerwowania»: Przemywa złoto, ma z tego trzysta, czterysta dolarów miesięcznie. Więcej i w mieście by nie zarobił, a tu w swoim „shaku” (szałasie) ma święty spokój. Przekrój 11/2001.

6. Olimpijski spokój «spokój niezmącony, niewzruszony, niezachwiany»: W okolicy Torwaru w gotowości stoją oddziały policji. Patrole krążą wśród kibiców. Strażnicy miejscy z olimpijskim spokojem spoglądają na parkujące na wolnych skrawkach chodników i trawników samochody. DD 30/03/2001.

7. Stoicki spokój «cecha ludzi, którzy zachowują opanowanie wobec niepowodzeń, przeciwności życiowych»: W całym tym tumulcie ona jedna zachowuje stoicki spokój. Nie zamierza uciekać. Wie, że przyjścia Rosjan nie przeżyje, więc każe sobie zawczasu wykopać w parku grób (...). WO 13/05/2000. (...) asystując jej wysłuchiwał nieraz cierpkie uwagi na swój temat, ale znosił je ze stoickim spokojem i z miłym uśmiechem. T. Kwiatkowski, Panopticum.

8. Tylko spokój może nas uratować «wezwanie do opanowania w trudnej, czasem beznadziejnej sytuacji, aby jej nie pogarszać»: – Zaraz – powiedział do siebie Groszek – tylko spokojnie. Tylko spokój może nas uratować. Trzeba przemyśleć, jak ją teraz odnajdę? J. Broszkiewicz, Wielka.

Zostawić kogoś w spokoju zob. zostawić 3.